انواع بار DG یا کالاهای خطرناک

انواع بار DG یا کالاهای خطرناک | راهنمای جامع حمل و نقل مواد خطرناک

کالاهای خطرناک یا همان بارهای DG (مخفف Dangerous Goods) به موادی گفته می‌شود که در صورت حمل و نقل، ذخیره‌سازی یا استفاده نادرست، می‌توانند خطراتی برای انسان، محیط زیست یا اموال به همراه داشته باشند. شناخت دسته‌بندی این کالاها و نحوه صحیح حمل آن‌ها نقش مهمی در ایمنی و رعایت استانداردهای بین‌المللی دارد.

بار DG چیست؟

بار DG یا کالای خطرناک، هر نوع ماده‌ای است که دارای ویژگی‌های شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیکی خطرناک باشد و در صورت نشت، انفجار یا تماس با دیگر مواد، خطرات جانی، مالی یا زیست‌محیطی به وجود آورد. این بارها طبق استانداردهای سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) در 9 کلاس اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند.

چرا شناخت بارهای خطرناک اهمیت دارد؟

شناخت دقیق بارهای DG از چند جهت حائز اهمیت است:

• جلوگیری از حوادث ناگوار در حمل و نقل
• رعایت الزامات قانونی و بین‌المللی
• حفظ جان انسان‌ها و محیط زیست
• بهینه‌سازی فرآیند بسته‌بندی و برچسب‌گذاری

دسته‌بندی انواع بار DG (بر اساس استاندارد بین‌المللی)

در ادامه، نُه کلاس اصلی بارهای خطرناک را به همراه زیرمجموعه‌های مهم آن‌ها بررسی می‌کنیم:

کلاس 1: مواد منفجره (Explosives)

این کلاس شامل موادی است که قابلیت انفجار دارند. مانند:

• مواد منفجره نظامی
• مواد آتش‌بازی
• فتیله‌ها و چاشنی‌ها

زیرگروه‌ها: 1.1 تا 1.6 (بسته به شدت و نوع انفجار)

کلاس 2: گازها (Gases)

این گروه شامل گازهای قابل اشتعال، غیرقابل اشتعال و سمی است. مانند:

• گاز پروپان
• گاز آمونیاک
• گاز کلر

زیرگروه‌ها:

• 2.1: گازهای قابل اشتعال
• 2.2: گازهای غیرقابل اشتعال و غیرسمی
• 2.3: گازهای سمی

کلاس 3: مایعات قابل اشتعال (Flammable Liquids)

شامل موادی است که در دمای پایین آتش می‌گیرند:

• بنزین
• اتانول
• استون

کلاس 4: جامدات قابل اشتعال و مواد واکنش‌پذیر

این گروه شامل سه زیرمجموعه است:

• 4.1: جامدات قابل اشتعال مانند فسفر قرمز
• 4.2: مواد خودسوز
• 4.3: موادی که در تماس با آب گاز قابل اشتعال تولید می‌کنند (مانند سدیم)

کلاس 5: مواد اکسیدکننده و پراکسیدهای آلی

این مواد می‌توانند باعث تشدید آتش‌سوزی شوند:

• 5.1: مواد اکسیدکننده مانند نیترات آمونیوم
• 5.2: پراکسیدهای آلی مانند بنزوئیل پراکسید

کلاس 6: مواد سمی و عفونی

شامل موادی است که برای انسان و حیوان خطرناک هستند:

• 6.1: مواد سمی مانند سیانور
• 6.2: مواد عفونی مانند نمونه‌های پزشکی آلوده

کلاس 7: مواد رادیواکتیو

مواد دارای تشعشعات رادیواکتیو مانند اورانیوم، ایریدیوم و کبالت در این دسته قرار می‌گیرند.

کلاس 8: مواد خورنده (Corrosives)

این مواد می‌توانند بافت زنده یا فلزات را تخریب کنند:

• اسید سولفوریک
• سود سوزآور (NaOH)

کلاس 9: سایر مواد خطرناک

شامل موادی است که در هیچ‌یک از کلاس‌های بالا قرار نمی‌گیرند اما دارای خطرات خاص هستند. مانند:

• باتری‌های لیتیومی
• یخ خشک
• مواد زیست‌محیطی خطرناک

نکات مهم در حمل و نقل بارهای DG

برای حمل ایمن این نوع کالاها، باید به موارد زیر توجه ویژه داشت:

• استفاده از بسته‌بندی مناسب طبق استاندارد UN
• برچسب‌گذاری و علامت‌گذاری صحیح بر روی بسته‌ها
• داشتن اسناد و گواهینامه‌های حمل مواد خطرناک
• آموزش پرسنل درگیر در حمل و نقل DG
• استفاده از وسایل نقلیه مجهز و تأیید شده

چه کسانی باید با قوانین DG آشنا باشند؟

تمام افراد و شرکت‌هایی که در حوزه حمل و نقل، انبارداری، تولید یا صادرات کالا فعالیت دارند، باید به خوبی با مفاهیم و الزامات بارهای خطرناک آشنا باشند؛ از جمله:

• شرکت‌های لجستیک و حمل‌ونقل بین‌المللی
• انبارداران و مدیران زنجیره تأمین
• اپراتورهای خطوط هوایی و کشتیرانی
• صادرکنندگان و واردکنندگان کالا

کلام پایانی

بارهای DG یا کالاهای خطرناک، جزئی مهم و پیچیده از تجارت جهانی هستند. عدم آگاهی نسبت به دسته‌بندی و نحوه صحیح حمل آن‌ها می‌تواند پیامدهای جدی به همراه داشته باشد. با شناخت انواع کالاهای خطرناک و رعایت الزامات قانونی، می‌توان از بروز خطرات جبران‌ناپذیر جلوگیری کرد و حمل‌ونقلی ایمن، قانونی و کارآمد را تجربه نمود.